به هرگونه استفاده از فناوری دیجیتال و تکنولوژی کامپیوتری برای ساخت وسایل، طراحی ابزار، محصولات دندانپزشکی و تسریع روند‌های درمانی در این حوزه، Digital Dentistry یا دندانپزشکی دیجیتال می گویند. استفاده از فناوری دیجیتال در دندانپزشکی، افزایش دقت و سرعت و کم شدن خطاهای انسانی را به همراه داشته، که منجر به بهینه و کارآمدتر شدن فرآیندهای درمانی شده است. در ادامه مقاله توضیح خواهیم داد که دندانپزشکی دیجیتال چیست و چه تفاوتی با روش های سنتی دارد.
تفاوت دنداپزشکی سنتی و دندانپزشکی دیجیتال چیست ؟
در دندانپزشکی سنتی، به دلیل استفاده از ابزار مکانیکی به صورت دستی و انسانی، امکان بروز خطاهای انسانی بسیار زیاد است، اما در دندانپزشکی دیجیتال، دقت کار بسیار بالاست. در دندانپزشکی دیجیتال به دلیل امکان تهیه تصاویر سه بعدی از دهان و فک بیمار، پیش بینی پروسه درمان و حتی پیش بینی نتیجه، پیش از شروع کار فراهم است. علاوه بر این با استفاده از این تصاویر سه بعدی امکان طراحی انواع روکش و لمینت سرامیکی یا ونیر کامپوزیتی، بدون نیاز به قالب گیری مانند آنچه در روش های سنتی انجام می شد، فراهم است. با استفاده از این تصاویر سه بعدی تشخیص مشکلات دهان و دندان و فک دقیق تر شده و در نتیجه انتخاب پروسه درمانی مناسب بیمار نیز دقیق و بهینه است و کارایی بیشتری دارد.
در دندانپزشکی دیجیتال دقت و کیفیت بالای کار موجب افزایش سرعت کار و کاهش دوره درمان می شود. علاوه بر این کیفیت و طول عمر نتایج کار بیشتر خواهد بود. دردی که بیمار تجربه می کند به دلیل سرعت و دقت بالای کار، در فرآیندهای دیجیتال کمتر است، در نتیجه بیمار اضطراب کمتری را تجربه می کند. همچنین به دلیل قابلیت پیش بینی و بررسی نتیجه پیش از درمان، بیمار با رضایت خاطر بیشتری تن به درمان می دهد. درست است که هزینه های دندانپزشکی دیجیتال بیشتر است، اما نتایج بهینه و بازدهی سریع فرایندها عملا باعث شده که هزینه های بالای دندانپزشکی دیجیتال مقرون به صرفه و توجیه پذیر باشد.
مزایای دندانپزشکی دیجیتال:
- افزایش دقت و به حداقل رسیدن خطاها
- افزایش سرعت در فرایندها و کاهش دوره درمان
- کاهش درد و اضطراب و واکنش‌های حساسیتی مثل حالت تهوع و… در بیماران
- قابلیت پیش‌بینی نتیجه درمان در برخی فرایندها مانند طراحی لبخند
انواع خدمات دندانپزشکی دیجیتال چیست ؟
دندانپزشکی دیجیتال برای خدمات مختلفی از جمله موارد زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شناسایی پوسیدگی دندان، طراحی و کاشت ایمپلنت ، طراحی لبخند، کامپوزیت دندان، تکنولوژي CAD/CAM و …
در ادامه به بررسی مختصر بعضی از این موارد می پردازیم.
Cad-cam چیست؟
CAD مخفف Computer Aided Design به معنی طراحی به کمک کامپیوتر، و CAM مخفف Computer Aided Manufacturing به معنی ساخت به وسیله کامپیوتر است. با فناوری CAD-CAM می‌توان تصویر سه بعدی از داخل دهان بیمار به دست آورد و اطلاعات بسیار دقیقی در مورد وضعیت استخوان‌های فک، ساییدگی و پوسیدگی دندان، جایگاه ریشه دندانها و… کسب کرد. ضمنا با استفاده از cad cam خیلی از ریستوریشن‌های دندانی اعم لمینیت، وینر، بریج، روکش و… را می توان با دقت فوق العاده زیادی طراحی و پیاده‌سازی کرد. دقت بالای این فناوری باعث می شود تمام ریستوریشن ها مطابق دندان های بیمار با سرعت زیادی آماده شود.
تصویربرداری دیجیتال داخل دهان
داشتن تصویر دقیق از دهان و دندان، باعث می شود دندانپزشک مشکلات دندان را بهتر و دقیق تر تشخیص بدهد و در نتیجه درمان موثرتری را انتخاب بکند. در دندانپزشکی دیجیتال از فناوری‌ها مختلفی برای تصویر برداری داخل دهان استفاده می‌شود که از جمله آن می‌توان به سی تی اسکن داخل دهان و رادیو گرافی دیجیتالی اشاره نمود. در تصویربرداری های دیجیتال تشعشعات مضر قدیمی وجود ندارد و خطاهای انسانی هم به حداقل رسیده است.
از بین سیتی اسکن های داخل دهان می توان CBCT را نام برد که برای تعیین جایگاه دقیق ایمپلنت، تشخیص اختلالات مفصلی، کانال های عصبی، جایگاه سینوس، تشخیص تومور برای فک، تعیین ارتفاع و ضخامت استخوان و … مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برای رادیوگرافی و تهیه عکس‌های دیجیتال می توان CCD/CMOS و PSP را نام برد که می‌توانند با دقت زیادی پوسیدگی‌های دندانی را تشخیص دهند.
طراحی لبخند دیجیتال
در گذشته طراحی لبخند با صلاحدید دندانپزشک انجام می شد که علاوه بر دارا بودن خطای انسانی، ممکن بود با نارضایتی بیمار از نتیجه نهایی همراه باشد. یکی از خدمات مهم دندانپزشکی دیجیتال در طراحی لبخند این است که بیمار می تواند پیش از انجام کار نتیجه را مشاهده نمایند و در نتیجه مطابق با سلیقه خود، اصلاحات مورد نظرش را با دندانپزشک در میان بگذارد، از این رو طراحی لبخند دیجیتال محبوبیت بسیار زیادی در بین بیماران دارد.
ایمپلنت دیجیتال دندان
ایمپلنت دیجیتال دندان یکی از مهم ترین خدمات دندانپزشکی دیجیتال است. در گذشته این کار به صورت دستی و انسانی، و زیر نظر متخصص انجام می شد. اما امروزه در ایمپلنت دیجیتال، اول وضعیت دهان و فک بیمار مورد بررسی قرار می گیرد. سپس با استفاده از محاسبات دقیق کامپیوتری محل ایمپلنت و زاویه ایمپلنت مشخص می شود. دقت زیاد این شیوه ایمپلنت باعث می شود که بیمار درد کمتری را تجربه کند و نتیجه کار رضایت بخش تر باشد.
قالبگیری کامپیوتری دندان یا اسکن دیجیتال دندان چیست ؟
دندانپزشک برای ساخت پروتز، لمینت، بریج، ایمپلنت و … نیاز به اطلاعات بسیار دقیقی درباره دندان های بیمار دارد. در گذشته برای این منظور قالب گیری سنتی و با استفاده از خمیر مخصوص انجام می شد که علاوه بر حساس و زمان بر بودن، خطاهای بسیار زیادی، مانند تغییر حجم و یا امکان وجود حفره و حباب در قالب داشت. اما امروزه در دندانپزشکی دیجیتال با استفاده از اسکنرهای داخل دهانی، اطلاعات مربوط به قالب گیری در چند دقیقه و بدون نیاز به مواد قالب گیری سنتی انجام می شود. به طور کلی اسکن دیجیتال دندان برای تهیه قالب‌های دندان، به دست آوردن اطلاعات دقیق ریشه و همچنین اطلاع دقیق از جزئیات دندان‌های بیمار کاربرد دارد.
قالبگیری دیجیتال مزایای فراوانی نسبت به روش قالب گیری سنتی با خمیر دارد. در ادامه ابتدا شیوه انجام قالب گیری دیجیتال را توضیح می دهیم و سپس به بررسی مزایای این شیوه نسبت به شیوه های سنتی می پردازیم.
- قالب گیری دیجیتال چگونه انجام می شود ؟
در اسکن دندان دیجیتال، عکس‌های متعددی از دندانها گرفته می شود و در نرم‌افزارهای مخصوص اسکن دیجیتال در کنار هم قرار گرفته و یک نمای کلی و دقیق از دندانها ایجاد می‌کنند. معمولا بیماران می توانند این تصاویر را روی مانیتور کنار صندلی خود مشاهده کنند.
ابتدا دندان ها برای فرایند اسکن آماده می شوند. سطح دندان ها باید کاملا تمیز باشد. در مرحله بعدی اسکنر در دهان بیمار قرار می گیرد و روی سطح دندانها حرکت می کند و فرایند تصویربرداری دیجیتال انجام می شود. این فرایند بسته به تعداد دندان‌هایی که نیاز به درمان دارند، بین ۳۰ ثانیه تا ۲ دقیقه طول می‌کشد. کوتاه بودن این زمان علاوه بر تسریع کار، باعث کاهش حالت تهوع و استفراغ در بیماران می شود.
پس از پایان فرایند اسکن دندان ها، دندانپزشک خروجی مورد نظر را بررسی می کند، خطاهای احتمالی آن را رفع می کند، و خروجی را برای لابراتوار ارسال می کند. در نهایت در لابراتوار با cad-cam قالب نهایی یا ابزارهای ترمیم مورد نیاز بیمار مانند تاج، دندان مصنوعی و بریج دندانی طراحی می شود و ساخته می شود.
- اسکن دیجیتال دندان چه مزایایی دارد ؟
همان طور که در قسمت های قبلی اشاره کردیم، قالبگیری دیجیتال مزایای فراوانی نسبت به روش قالبگیری سنتی با خمیر دارد. در روش دیجیتال چون عکس ها و قالب ها دیجیتالی و مجازی هستند، قابلیت ارسال سریع تصاویر برای دندانپزشکان فراهم است.
در روش دیجیتال قبل از ارسال قالب به لابراتوار، امکان رفع خطاها و ویرایش قالب وجود دارد. به کمک قالبگیری دیجیتال،دندانپزشک می‌تواند مدل مجازی و نحوه قرارگیری دندان‌های بالا و پایین بر روی یکدیگر را در صفحه نمایش مشاهده کند.
در روش سنتی امکان تغییر حجم خمیر پس از خشک شدن، وجود حفره یا حباب و معایبی از این دست زیاد بود. اگر خطایی در ساخت قالب رخ می داد، بیمار باید مجددا به مطب مراجعه می کرد و قالب جدیدی از دندانش تهیه می شد. این شیوه بسیار وقت گیر بود و باعث نارضایتی بیمار و دندانپزشک می شد. اما در اسکن دیجیتال، سرعت بالای کار و عدم نیاز به مراجعه پی در پی بیمار به مطب، با رضایت بیمار و دندانپزشک همراه است.
از طرف دیگر قالب گیری دیجیتال در یک جلسه انجام می شود و در نتیجه سرعت بسیار بالاتری نسبت به روش های سنتی دارد.
در روش سنتی وجود خمیر در دهان بیمار باعث احساس ناراحتی و بعضا حالت تهوع در بسیاری از بیماران بود، در حال حاضر و با اسکن دیجیتال این مشکل حل شده، چون بیشترین زمانی که اسکنر در دهان بیمار می ماند حدود ۲ دقیقه است. و وجود اسکنر در دهان بیمار ایجاد ناراحتی نمیکند. راحتی بسیار زیاد در این شیوه باعث شده که بیماران دچار اضطراب نشوند.
کلام آخر
در مقاله دندانپزشکی دیجیتال چیست دانستیم که اسکن دیجیتال دندان مزایای بسیار زیادی نسبت به روش سنتی قالبگیری دارند. با توجه به پیشرفت علم دندانپزشکی بهتر است که بیماران به دندان پزشکانی مراجعه کنند که علاوه بر داشتن دانش و تجربه لازم، همگام با علم روز دنیا باشند و از به روز ترین خدمات برای بیماران و مراجعه کنندگانشان استفاده کنند. در مطب دکتر آرش طائریان، در ۲ سال گذشته خدمات دندانپزشکی دیجیتال به بیماران ارائه می شود.
شما می توانید علاوه بر برخورداری از دانش و تجربه و مهارت دندانپزشک، از پیشرفته ترین و به روزترین خدمات دندانپزشکی بهره مند شوید و بهترین نتایج را از درمان خود در کوتاهترین زمان ممکن بگیرید.
